Kan ik zomaar zand gebruiken om te stralen?
Nee, straalmiddelen met meer dan 1% vrij kwarts zijn zeer schadelijk en daarom verboden.
Oorsprong van zandstralen
In het verleden werd veelvuldig natuurlijk kwartszand gebruikt bij straalwerkzaamheden, wat leidde tot de term "zandstralen." Tegenwoordig weten we dat blootstelling aan inhaleerbaar kristallijn kwartsstof tijdens zandstralen ernstige gezondheidsproblemen kan veroorzaken, waaronder silicose - een chronische en soms dodelijke ademhalingsziekte.
Gezondheidsrisico’s van kwartsstof
Kwartszand bevat vaak meer dan 90% vrij kwarts, wat ruim boven de in veel landen toegestane limiet van 1% ligt. Tijdens het stralen breken zandkorrels af tot extreem fijne deeltjes van minder dan 5 micron. Deze kleine deeltjes kunnen ingeademd worden en diep in de longen vast komen te zitten, wat leidt tot ernstige ademhalingsproblemen zoals silicose (ook wel "stoflongen" genoemd) en mogelijk zelfs longkanker.
Misvattingen over bescherming door straalhelm
Er is vaak een misvatting dat een straalhelm voldoende bescherming biedt tegen kwartsstof, maar dat is niet altijd het geval. Tijdens het stralen met kwartszand ontstaan er grote hoeveelheden fijnstof die lang in de lucht kunnen blijven hangen. Zo kan een kristallijn kwartsdeeltje van 2 micron bij windstilte slechts 1 meter per 24 uur dalen. Dit betekent dat het stof lange tijd in de lucht blijft, zelfs nadat het stralen is gestopt. Bij het afzetten en weer opzetten van de helm kan een opeenhoping van kwartsstof in de helm leiden tot het inademen van een gevaarlijke hoeveelheid kwartsstof in plaats van de verwachte bescherming.
Risico’s voor omstanders
De risico’s van kwartsstof beperken zich niet alleen tot de straler zelf, maar ook voor anderen in de nabijheid, zoals andere arbeiders op de werf. De stofwolken worden door de wind verspreid, waardoor ook zij worden blootgesteld zonder enige bescherming.
Wettelijke beperkingen op gebruik van zand
Vanwege de gezondheidsrisico’s hebben veel landen wetten ingevoerd die het gebruik van kwartszand als straalmiddel verbieden. In Nederland is zandstralen met kwartszand al sinds 1957 verboden. In plaats daarvan wordt tegenwoordig vaker gesproken over "gritstralen" of simpelweg "stralen."
Veilige alternatieven voor kwartszand
Er zijn diverse hoogwaardige alternatieven beschikbaar voor eenmalig gebruik, zoals GMA Garnet, dat minder dan 1% vrij kwarts bevat, of andere materialen zoals aluminium silicaat (slak). Voor toepassingen waarbij het straalmiddel wordt gerecycled, zoals in straalkasten of vacuümstraalmachines, worden meermalige straalmiddelen gebruikt. Afhankelijk van de toepassing kunnen dit bijvoorbeeld aluminiumoxide, staalgrit of glasparels zijn.
Door over te stappen op deze alternatieven worden niet alleen de wettelijke vereisten nageleefd, maar wordt ook de gezondheid van werknemers en anderen in de omgeving van straalwerkzaamheden beter beschermd.
Ontdek onze machines
Ontdek Gritco's hoogwaardige apparatuur, ontwikkeld op basis van 34 jaar ervaring en expertise. Optimaliseer de kwaliteit en snelheid van uw straalwerk met de juiste straalmachine en -middelen.
